مقدمه

حتما شما نوشابه‌های انرژی‌زا را به عنوان یک نوشیدنی‌ پرطرفدار می‌شناسید که با تامین کافی انرژی بدن و افزایش تمرکز مورد توجه بسیاری از افراد به خصوص جوانان واقع شده است.با این حال، همه چیزهایی که می‌درخشند، طلا نیستند. به رغم محبوبیت این نوشیدنی‌ها، در واقع، مصرف زیاد این نوشیدنی‌ها می‌تواند مشکلات جدی برای سلامتی بدن به همراه داشته باشد. به همین دلیل، مهم است که قبل از مصرف این نوشیدنی‌ها، اطلاعات کافی درباره ترکیبات و عوارض جانبی آنها داشته باشیم.

امبر سومر، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی، می‌گوید: “مصرف به اندازه نوشیدنی‌های انرژی‌زا مفید است. اما مصرف زیاد و بی رویه آنها می‌تواند عوارض جانبی به همراه خواهد داشت، به ویژه اگر شما یک بیماری زمینه‌ای داشته باشید.”

این مقاله با هدف ارائه اطلاعات جامع و علمی در خصوص نوشیدنی‌های انرژی‌زا و تاثیرات آن‌ها بر سلامت، به بررسی ترکیبات، مزایا آن و معایب مصرف زیاد این نوشیدنی‌ها می‌پردازد. امید است که این مطالب بتواند به شما به تصمیمات بهتر و آگاهانه‌تر در خصوص مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زا کمک کند.

معرفی نوشابه‌های انرژی زا 

 اگر بخواهیم یک معرفی اجمالی درباره این نوشیدنی‌ها داشته باشیم. نوشابه‌های انرژی‌زا حاوی کافئین و دارای ویتامین‌های مختلف و مواد دیگری مانند آمینو اسیدها هستند. اولین نوشابه انرژی‌زا در سال 1949 در ایالات متحده با نام “Dr. Enuf” معرفی شد. در اروپا، این نوشابه‌ها برای اولین بار در سال 1987 معرفی شدند و سپس بازار آنها در سراسر جهان گسترش یافت و پس از معرفی ردبول در سال 1997 بسیار محبوب شدند. از آن زمان، بازار نوشابه‌های انرژی‌زا به طور چشمگیری رشد کرده است و برندهای مختلفی در سراسر جهان عرضه شده‌اند. مصرف سالانه نوشابه‌های انرژی‌زا در سال 2013 بیش از 5.8 میلیارد لیتر در حدود 160 کشور بوده است.

 حدود دو سوم مصرف‌کنندگان نوشابه‌های انرژی‌زا بین 13 تا 35 سال دارند و دو سوم بازار را پسران تشکیل می‌دهند. در کشور ایران، نوشابه‌های انرژی‌زا دومین مکمل غذایی رایج در میان جوانان هستند؛ حدود 30 درصد از جوانان به طور منظم نوشابه‌های انرژی‌زا مصرف می‌کنند. جزء اصلی در بیشتر نوشابه‌های انرژی‌زا کافئین است. آنها معمولاً حاوی 80 تا 150 میلی‌گرم کافئین در هر 8 اونس هستند که معادل 5 اونس قهوه یا دو قوطی 12 اونس نوشابه کافئین‌دار است. بیشتر برندهای موجود در بازار حاوی مقادیری گلوکز هستند، در حالی که برخی برندها نسخه‌های با شیرینی مصنوعی ارائه می‌دهند. سایر مواد معمولاً استفاده شده عبارتند از: تورین، متیل‌گزانتین‌ها، ویتامین B، جینسنگ، گوارانا، یربا ماته، آکای، مالتودکسترین، اینوزیتول، کارنیتین، کراتین، گلوکورونولاکتون و جینکو بیلوبا.

برای انتخاب درست درباره نوشیدنی‌های انرژی زا می توانید این مقاله را هم مطالعه کنید: راهنمای انتخاب نوشیدنی انرژی زا مناسب

فواید نوشیدنی‌های انرژی زا

این نوشیدنی ‌ها فواید زیادی دارد که به دلیل ترکیبات مفیدی که در آن می باشد. کافئین در نوشابه‌های انرژی‌زا به مصرف‌کنند‌ها فوایدی مانند بهبود حافظه، افزایش تمرکز و بهبود خلق و خو می‌شود. یکی از مطالعات استناد شده توسط Alford و همکاران انجام شده است. آنها اثرات یک برند خوب نوشابه انرژی‌زا را بر روی 36 نفر بررسی کردند. ارزیابی‌ها شامل عملکرد روانی، حرکتی (زمان واکنش به محرک‌های محیطی، تمرکز و حافظه)، تقویت عضلات بود. آن‌ها نشان دادند که نوشابه انرژی‌زای مورد بررسی به طور قابل توجهی بر افزایش ضربان قلب هنگام انجام تمرینات هوازی دوچرخه‌سواری را می‌شود. عملکردهای مغز شامل واکنش مناسب به محرک‌های محیطی ، تمرکز و حافظه نیز به طور قابل توجهی بهبود یافت. مطالعه دیگری نشان داد که همان برند نوشابه انرژی‌زا تقویت عضلات را در طول عملکرد‌های دوچرخه‌سواری در افراد جوان و فعال بهبود می‌بخشد. با این حال، هیچ تغییری افزایش  توانایی بی‌هوازی گزارش نشده است. Hoffman و همکاران نیز نشان دادند که نوشابه‌های انرژی‌زا باعث افزایش قابل توجهی در عملکرد جسمانی در طول تمرین می‌شوند، اما هیچ تاثیری بر عملکرد توانایی بی‌هوازی ندارند. به همین ترتیب، Ivy و همکاران در یک مطالعه ای، اثرات مصرف قبل از تمرین نوشابه‌های انرژی‌زا را بر روی 12 دوچرخه‌سوار حرفه‌ای از هر دو جنس بررسی کردند. نتایج نشان داد که عملکرد استقامتی به طور قابل توجهی بهبود یافته است.

Walsh و همکاران اثرات نوشابه‌ انرژی‌زا بر زمان خستگی در طول تمرینات تردمیل را ارزیابی کردند. آنها افزایش قابل توجهی در زمان خستگی در طول دویدن استقامتی و همچنین بهبود در تمرکز، میزان انرژی مشاهده کردند. مطالعه دیگری توانایی نوشابه‌های نتایج مطالعه اخیر نشان داد که مصرف حدود 3 میلی‌گرم کافئین نوشابه‌های انرژی‌زا عملکرد فیزیکی بازیکنان والیبال زن را به طور قابل توجهی افزایش داد. Wesnes و همکاران در یک مطالعه، اثرات نوشابه انرژی زا بر اعصاب بدن را بر روی 94 نفر بررسی کردند. ارزیابی بر عملکرد اعصاب و حافظه قابل توجه بود. نتایج نشان داد با مصرف نوشابه‌های انرژی زا در این افراد به طور جزئی خوابشان کم شده بود.

مطلب پیشنهادی: خوراکی‌های انرژی‌زا برای ورزشکاران

چندین مطالعه اثرات  نوشابه‌های انرژی‌زا که حاوی کافئین، گلوکز، تورین و ویتامین‌ها به عنوان اجزای آنها هستند را بررسی کرده‌اند. این مطالعات بهبودهایی در عملکرد هوازی  دوچرخه‌سواری، عملکرد قابل توجه بر کاهش زمان واکنش به موانع جاده در رانندگان و شاخص‌های مختلف هوشیاری یافتند.

همان طور که بیشتر نوشیدنی ‌های انرژی زا غنی از ویتامین‌ها هستند فواید این ویتامین‌ها که در جستجویی که در پایگاه داده‌های NCBI، اطلاعات مفیدی درباره فواید ویتامین‌های B, C و D به دست آمد که می‌تواند به درک بهتر نقش آن‌ها در سلامتی کمک کند.

1. ویتامین B: ویتامین‌های گروه B به سلامت اعصاب، پوست و مو کمک می‌کنند. آن‌ها در تامین انرژی بدن و تولید سلول‌های خونی نیز نقش دارند.
2. ویتامین C: این ویتامین به عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی شناخته شده است که می‌تواند به جلوگیری از آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد (عامل بیماری‌های مانند سرطان هستند) کمک کرده و سیستم ایمنی بدن را تقویت کند. ویتامین C همچنین در تولید کلاژن، جذب آهن و حفظ سلامت دندان‌ها و لثه‌ها مؤثر است.
3. ویتامین D: این ویتامین برای سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها ضروری است. ویتامین D به جذب کلسیم و فسفر کمک کرده و در تنظیم کننده سیستم ایمنی بدن هستند. کمبود ویتامین D می‌تواند به بیماری‌هایی مانند نرمی استخوان و پوکی استخوان منجر شود.

مطلب پیشنهادی: فواید ویتامین های B، D و C در نوشیدنی های انرژی زا

اثرات منفی احتمالی  مصرف بیش از حد نوشابه‌های انرژی‌زا در رابطه با ترکیبات آنها

مصرف زیاد همه مواد غذایی عوارض جانبی دارند و نوشیدنی‌های انرژی زا از این قاعده مستثنی نیستند. و عوارض جانبی این نوشیدنی‌ها عبارتند از:

• • بیماری قلبی و عروقی
  • مشکلات اعصاب و روان
  • آسیب به دستگاه گوارش
  • بیماری کلیوی
  • پوسیدگی دندان‌ها

نتیجه‌گیری

نوشابه‌های انرژی‌زا اثرات مفیدی بر سلامت بدن بخصوص نوشیدنی‌های انرژی زا غنی از ویتامین‌های مختلف و بهتر شدن عملکرد ورزشکاران را در پی دارد. با این حال مصرف بیش از حد این نوشیدنی ها عوارض جانبی برای شما خواهد داشت.